İŞÇİNİN MESAİYE KALMASI ZORUNLU MUDUR?

İşçinin haftalık çalışma saati İş Kanunumuz ile 45 saat olarak belirlenmiştir. İşveren işçinin  haftalık 45 saatten fazla mesaiye kalmasını istiyor ise işçinin fazla mesai yapma konusunda yazılı muvafakatini almalıdır. Aksi halde işçi mesaiye kalmak istemediğinde işveren işçiyi mesaiye kalma konusunda zorlayamayacaktur. İşçinin mesaiye kalmadığı gerekçesi ile  işverenin  işçiyi işten çıkartması halinde işveren iş sözleşmesini haksız olarak sonlandırmış olacağından işçiye ihbar ve kıdem tazminatı ödemek zorunda kalacaktır.

İŞÇİ VE İŞVEREN ARASINDAKİ İŞ SÖZLEŞMESİ İLE İŞÇİNİN FAZLA MESAİ İÇİN MUVAFFAKATİ ALINMIŞ İSE İŞÇİ MESAİYE KALMAK ZORUNDA KALACAKTIR.

İşçi ve işveren arasında iş başlangıcında imzalanan iş sözleşmesi ile veya ayrıca işçinin mesaiye kalma konusunda muvafakati alınmış ise işçi bu durumda çalışma şartları mesaiye kalmayı gerektiriyor ise mesaiye kalması gerekecektir. İşçinin daha önce muvafakat etmiş olmasına rağmen daha sonra mesaiye kalmaması halinde ise bu defa işveren tarafından yapılabilecek olan fesih haklı fesih olacaktır. Zira işçi işverene fazla mesaiye kalacağı konusunda muvafakat etmiş olmasına rağmen mesaiye kalmayarak iş akşını ve çalışma düzenini bozmuş olacaktır.

İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma Ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliğinin 9. Maddesi uyarınca “Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırmak için işçinin yazılı onayının alınması gerekir. Zorunlu nedenlerle veya olağanüstü durumlarda yapılan fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma için bu onay aranmaz” maddenin devamında ise “Fazla çalışma ihtiyacı olan işverence bu onay iş sözleşmesinin yapılması esnasında ya da bu ihtiyaç ortaya çıktığında alınır ve işçi özlük dosyasında saklanır. Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapmak istemeyen işçi verdiği onayı otuz gün önceden işverene yazılı olarak bildirimde bulunmak kaydıyla geri alabilir.”  hükmüne yer verilmiştir. Maddeden anlaşıldığı üzere işverenin her sene işçiden fazla mesaiye kalması için onay almasına gerek bulunmamakta İse de  ( daha önce madde içeriği bu şekilde iken 2017 yılında madde değiştirilmiştir) işçinin, işverene mesaiye kalmak yönünde verdiği onayı otuz gün önceden işverene yazılı olarak bildirmek sureti ile geri alma imkanı bulunmaktadır. Yönetmelik ile işçiye bu hak tanınmış olduğundan işçi tarafından iş başında mesaiye kalmak yönünden verilmiş olan onayın daha sonradan işverene yazılı olarak bildirilerek geri çekilmesi işveren açısından haklı fesih imkanı doğurmayacaktır.

İŞÇİNİN FAZLA MESAİYE KALMA KONUSUNDA VERMİŞ OLDUĞU ONAYA RAĞMEN İŞVEREN İŞÇİNİN EN FAZLA KAÇ SAAT MESAİYE KALMASINI TALEP EDEBİLİR.

İşçi her ne kadar işverene fazla mesaiye kalacağı yönünden yazılı onay vermiş ise de işçinin yapacağı fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamayacaktır. İşçinin yıllık ikiyüzyetmiş saatten fazla mesaiye kalması ise işçiye iş sözleşmesini haklı nedenler ile feshetme imkanı verecektir. Ayrıca Yargıtay kararları ile işçinin çalışma süresinin günlük 11 saati aşması halinde de yıllık 270 saati aşmasa dahi iş sözleşmesini haklı nedenler ile feshedebileceği kabul edilmiştir. Yine Yargıtay kararları ile işçinin fazla çalışmaya muvafakati yokken fazla mesaiye kalmış olmasının işçi açısından iş yeri şartı haline gelmeyeceğine hükmedilmiş olup işçi yazılı onayı olmadığı halde mesaiye kalmış ise daha sonrada mesaiye kalmayı kabul edecek anlamına gelmemekte olup işçinin mesaiye kalma konusunda onayı bulunmamakta ise mesaiye kalıp kalmayacağı işveren açısından işçinin inisiyatifine bırakılmış olacaktır.

İŞÇİNİN YILLIK İKİYÜZ YETMİŞ SAATTEN FAZLA MESAİ YAPMASI YAZILI ONAYI BULUNSA DAHİ İŞÇİ LEHİNE HAKLI FESİH İMKANI VERECEKTİR.

Yukarıda da açıklanmış olduğu üzere işçi lehine olarak fazla mesaide yıllık 270 saat sınırı getirilmiştir. Bu kural işçinin yıllık 270 saatten fazla mesai yapmayacağı / yapamayacağı anlamına gelmemekle birlikte işçinin 270 saatten fazla mesaiye kalıp kalmayacağı tamamen işçinin isteğine bırakılmıştır. İşçi yazılı onayı bulunsa dahi yıllık 270 saatten fazla mesai yapma zorunluluğunda bulunmamakta olup 270 saatten fazla mesaiye zorlanması halinde iş sözleşmesini haklı nedenler ile feshetme hakkına sahip olacaktır.

İŞÇİNİN GÜNLÜK 11 SAATTEN FAZLA ÇALIŞTIRILMASI İŞÇİ LEHİNE HAKLI FESİH İMKANI VERECEKTİR.

Ayrıca Yargıtay kararları ile yıllık 270 saat sınırı aşılmasa dahi işçinin günlük  11 saatten fazla çalıştırılması halinde iş sözleşmesini haklı nedenler ile feshedebileceği kabul edilmiştir.

GECE ÇALIŞMASINDA FAZLA MESAİ

Gece çalışmalarında normal mesai saati en fazla yedi buçuk saattir.  İşçinin bu yedi buçuk saatin üstünde yaptığı çalışma ise fazla mesai olacaktır.

GECE ÇALIŞMASINDA YEDİ BUÇUK SAATİN ÜSTÜ FAZLA MESAİDİR.

Geçe çalışan işçilerde işçinin toplam mesaisi 45 saati bulmasa dahi gece çalışmasında yedi buçuğun üstünde kalan tüm çalışmalarının fazla mesai olarak hesaplanarak işçiye ödenmesi gerekmektedir.

GECE ÇALIŞMASINDA YEDİ BUÇUK SAATİN ÜSTÜ ÇALIŞMA İÇİN İŞÇİNİN YAZILI ONAYININ ALINMASI GEREKMEKTEDİR.

Gece çalışmalarında da işçi günlük yedi buçuk saatin üzerinde çalıştırılmak isteniyor ise fazla mesai yönünden mutlaka yazılı onayının alınması gerekmektedir. Aksi halde işçi fazla mesaiye kalmayı kabul etmek zorunda olmayıp içinin fazla mesaiye kalmaması işveren lehinde haklı fesih imkanı doğurmayacaktır.

Makelemizde yer alan bilgiler genel bilgiler olup somut işçi ve işveren uyuşmazlıklarında uzman iş hukuku avukatınadan  yardım almanızı tavsiye ederiz.

AVUKAT EZGİ ESNİK GÜNAY HUKUK BÜROSU

İSTANBUL