MOBBİNG VE BENZERİ NEDENLERLE İŞ SÖZLEŞMESİNİN HAKLI NEDENLERLE FESHİ

Borçlar Kanunu 417’inci madde ile işverene, hizmet ilişkisi içerisinde bulunduğu işçisinin kişilik haklarını korumak ve saygı göstermek, iş yerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzen sağlamak, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamalarını sağlama yükümlülüğü getirilmiştir.

İşveren, iş yerinde işçilerin sağlıklı bir ortamda çalışmaları için gerekli önlemleri almak, iyi bir çalışma ortamı hazırlamak, çalışanlarının kişilik haklarını zedeleyecek ihlallerin oluşmasını engelleyici önlemeler almak zorundadırlar.

MOBBİNG (PSİKOLOJİK TACİZ) NEDİR?

Türkiye Büyük Millet Meclisi Kadın ve Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu tarafından yayınlanan Nisan 2011 tarihli rapora göre MOBBİNG;

“İş yerinde duygusal taciz ya da bireyi iş yerinden ihraç etme amacıyla uygulanan psikolojik baskılar olarak tanımlanmaktadır. Psiko-sosyal bir stres şeklinde ortaya çıkan olgu iş yerinde uygulanan psikolojik şiddetin, terörün bir sonucudur. Mobbing, sistemli bir şekilde, süreklilik arz eden bir sıklıkta çalışanı sindirme maksadı ile kişinin özgüvenine uygulanan psikolojik ve hatta fiziksel saldırgan davranışı ifade etmektedir. Başka bir ifade ile iş yerinde bir kişinin veya birkaç kişinin, istenmeyen kişi olarak ilan ettikleri bir kişiyi, dışlayarak, sözlü ya da fiziksel tacizde bulunarak mutlak itaate zorlamak, yıldırmak ve bezdirmektir.”

MOBBİNG NEDEN ORTAYA ÇIKAR ?

İş yerinde psikolojik taciz işveren tarafından istifaya zorlanmak istenen bir işçiye veya birden çok işçiye karşı yapılabileceği gibi, çalışanlar tarafından da yapılabilmektedir. İş yerinde çalışan sosya-ekonomik, kültürel ve fiziksel yönden farklı bir çalışan diğer çalışanlar tarafından dışlanabileceği gibi işe yeni başlamış veya başarılı, farklı çalışanlarda dışlamaya, psikolojik tacize maruz bırakılabilirler.

MOBBİNG (PSİKOLOJİK TACİZ) NELERDİR?

Araştırmacı Zapf işyerinde iş yerinde psikolojik davranışları beş kategoriye ayırmıştır;

  1. İşe yönelik psikolojik taciz; bu tür davranışlar mağdurun kendisini gereksiz hissetmesine ve dışlanmasına neden olur.
  2. Sosyal dışlanma; mağdur çalışma yaşamında yalnızlaştırılır.
  3. Kişiye yönelik saldırılar; mağdur dil, din, etnik yapı ve fiziksel özellikleri nedeniyle hakarete uğrar.
  4. Sözlü tehdit; mağdur herkesin önünde küçük düşürülür.
  5. İtibarı zedelemeye yönelik psikolojik taciz; mağdurun onuru ve itibarı zedelenir.

MOBBİNG (PSİKOLOJİK TACİZ) DAVRANIŞLARINA ÖRNEKLER

Yargıtay İçtihatlarında işçinin, kıdemi ve tecrübesine uymayan bir işte ve olumsuz koşullarda çalıştırılması, işçiye sinirli davranışlarda bulunulması, itham ve kırıcı üsluplarla baskılara maruz bırakılması, başka bir işçinin yapması gereken işlerin sürekli belirli bir işçiye yaptırılması, kaba ve kırıcı davranışlar, davacının 30 kere görev yerinin değiştirilmesi, yaptığı tanıklık sonrası iş yerinde farklı muamelelere tabi tutulması, işçinin iş yerinde yalnızlaştırılmaya çalışılması örnekleri mobbing olarak değerlendirilmiştir.

MOBBİNG NE DEĞİLDİR?

Tabi ki her olay kendi içinde farklıklar barındıracak olup tüm bu sayılanların başka olaylarda yaşanması tek başına mobbing olarak değerlendirilemeyecektir. Somut bir olayda mobbing uygulandığı tanımlaması yapılabilmesi için sürecin başından sonuna kadar hedef alınan kişi veya kişilere sistemli bir şekilde psikolojik, duygusal ve sosyal saldırı gerçekleştirilmiş olması gerekmektedir. Mobbingi, stres, tükenmişlik sendromu, iş yeri kabalığı, iş tatminsizliği ya da doyumsuzluğu gibi olgulardan ayıran husus, belli kişinin belli bir amaca yönelik olarak hedef alınması, yapılan haksızlığın sürekli, sistematik ve sık olmasıdır.

İŞ YERİNDE MOBBİNG UYGULANIYORSA

Mobbingin varlığı için kişilik haklarının ağır şekilde ihlaline gerek bulunmayıp kişilik haklarına yönelik haksızlığın yeterli olduğu, ayrıca mobbing iddialarında şüpheden uzak kesin deliller aranmayacağı, işçinin kendisine iş yerinde mobbing uygulandığına dair kuşku uyandıracak olguları ileri sürmesinin yeterli olduğu, iş yerinde mobbingin varlığını gösteren olguların mahkemeye sunulması halinde, iş yerinde mobbingin gerçekleşmediğinin ispat külfetinin işverene düşeceği de yine Yargıtay İçtihatlarında belirtilmiştir.

İş yerinde mobbinge uğrayan işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshederek işverenden kıdem tazminatı isteme hakkına sahiptir. Mobbing yalnızca işveren tarafından yapılan uygulamalarda değil aynı zamanda bir çalışanın bir başka çalışanı veya bir çalışan grubunun bir çalışanı hedef alarak yaptıkları davranışlar neticesi ile de oluşabilecektir.

∗Bu makale genel bilgiler içermekte olup her somut olay kendi özelinde farklılıklar göstereceğinden açacak olduğunuz davada mutlaka uzman iş hukuku avukatı ile hareket etmenizi tavsiye ediyoruz. 

İSTANBUL AVUKAT EZGİ ESNİK GÜNAY HUKUK BÜROSU