İŞ KAZASI NEDİR?

İş kazası kısaca; işyerinde veya işin yürütümü nedeni ile meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hale getiren olaydır.

Bir kazanın iş kazası olarak sayılabilmesi için ana kural işin yapılması sırasında kazanın meydana gelmiş olmasıdır. Gerçekleşen kazanın mutlaka iş yerinde gerçekleşmiş olması gerekmez; işçi, işverenin işini işyeri dışında yaparken de kaza geçirebilir.

Ayrıca işçi, işyeri dışında bir işi yapmaya giderken de kaza geçirebilir, yolda gerçekleşen bu kazada iş kazası olarak kabul edilecektir.

Yine yasa gereği emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda geçirdiği kaza, 

İşçinin işverence sağlanan bir taşıtla işe gidip geldiği sırada meydana gelen ve sigortalıyı bedenen veya ruhen özre uğratan kazaiş kazası olarak kabul edilecektir. İşçi, kazaya uğradığı an değil de daha sonrasında da bedenen yada ruhen kayba uğrayabilir, eğer ki zarar ve kaza arasında ki bağ kopmamış ise yine işverenin zarardan sorumlu olması gerekir.

İŞ KAZASINDAN İŞVERENİN SORUMLULUĞU?

İşveren, işçisini koruma ve gözetme borcu vardır. İşveren, işçinin yaptığı işle ilgili olarak kazaya uğramaması için gerekli önlemleri almalı ve gerekli hazırlıkları yapmalıdır. Eğer ki, işçi yaptığı iş ile ilgili olarak kazaya uğrar ise işveren işçinin maddi ve manevi zararlarını somut olayda ki kusur derecesine göre gidermek zorundadır.

Ama işverenin iş kazasının neticelerinden sorumluluğu kusur derecesine göre olacaktır. Yani işveren kaza olmaması için gerekli önlemleri almış mı, aldığını önlemler yeterli mi eksik mi, işçinin veya 3. Bir kişinin kazanın oluşmasında kusuru var mı, tüm bunlar oluşan iş kazasında kusur durumunun belirlenmesinde dikkate alınacaktır.

İŞ KAZASI SONRASI NE YAPILMALI?

İş kazası gerçekleştiğinde işçinin sağlığı ile ilgili önlemler alındıktan sonra kaza işveren tarafından derhal Sosyal Güvenlik kurumuna bildirilmesi gerekecektir. Eğer ki işveren, iş kazasını Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmez ise o zaman işçinin en kısa sürede işyerinin bulunduğu yerdeki Sosyal Güvenlik Kurumu il müdürlüğüne giderek bildirimde bulunması gerekecektir.

İŞ KAZASININ SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNA BİLDİRİLMESİ

İş kazası Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirildikten sonra, Sosyal Güvenlik Kurumu olayın soruşturulması için iş müfettişlerini görevlendirecektir. İş müfettişleri iş yerini inceleyerek, işçiyi ve işvereni dinleyerek ve hatta gerekirse tanık  da dinleyerek öncelikle kazanın iş kazası olup olmadığını tespit edecektir.

Sosyal Güvenlik Kurumu kazanın, iş kazası olduğunu tespit eder ise bu defa kazada ki kusur durumunu tespit edecektir.  SGK tarafından kusur durumu tespitinden sonra bu defa işçinin maluliyet oranı tespit edilecektir. İşçinin maluliyet oranına göre SGK tarafından işçiye maaş bağlanacaktır.

SGK, OLUŞAN KAZAYA İŞ KAZASI DEĞİL TESPİTİNDE BULUNUR İSE NE YAPILMALI

SGK tarafından yapılan inceleme ve araştırma da gerçekleşen kazanın iş kazası olmadığı yönünde tespitte bulunulur ise işçinin bu karara dava açarak itiraz da bulunma hakkı mevcuttur. İşçi SGK tespitine karşı dava açarak kazanın iş kazası olduğunun tespitini talep edebilir. Bu defa mahkeme kazaya ilişkin araştırma yaparak ve tanık da dinleyerek kazanın iş kazası olup olmadığı yönünde bir karar verecektir.

İŞ KAZASI SONRASI İŞÇİNİN HAKLARI NELERDİR. 

İşçi yapmış olduğu iş ile ilgili olarak kazaya uğramış ise kusur durumuna ve maluliyet oranına göre işverenden maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilir. İşçi, iş kazası sonrası eğer işveren tarafından SGK’ya bildirimde bulunulmamış ise derhal bildirimde bulunmalı ve işveren karşı maddi ve manevi tazminat istemi ile dava açmalıdır.

İŞ KAZASI SONRASI MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT? 

İşçinin, geçirmiş olduğu iş kazası ile ilgili olarak işverenden maddi  ve manevi tazminat isteminde bulunabilecektir. İşçinin tazminatın belirlenmesi için işverene karşı dava açması gerekecektir.

İŞ KAZASINDA MADDİ TAZMİNAT NASIL BELİRLENİR? 

İşçi, iş kazasına uğradıktan sonra, işveren tarafından işçiye ödenecek olan maddi tazminat miktarı olayda ki kusur durumuna, yani işverenin ve işçinin ne kadar kusurlu olduğuna ve kaza sonrası işçide oluşan maluliyet durumu ile işçinin yaşına ve aldığı maaşa göre belirlenecektir. Kaza sonrası açılan maddi tazminat davasında mahkeme SGK tarafından belirlenen kusur raporunu da değerlendirerek bilirkişi heyetinden kusur durumunun tespit edilmesini isteyecek olup kusur durumu belirlendikten sonra da işçinin maluliyet (iş göremezlik oranı, meslekte kazanma gücü kaybı) oranına göre maddi tazminatın hesaplanması için yine bilirkişi görevlendirecektir.

SGK TARAFINDAN İŞÇİNİN MALULİYET ORANI BELİRLENMİŞ OLMASINA RAĞMEN MAHKEME İŞÇİNİN MALULİYETİNİ YENİDEN TESPİT ETTİREBİLİR Mİ? 

İşçi veya işveren SGK tarafından belirlenmiş olan maluliyet oranının doğru olmadığını düşünerek mahkemeden yeniden maluliyet oranının tespit edilmesini isteyebilir. Yalnız SGK tarafından belirlenmiş olan maluliyet oranına itiraz davası, tazminat davasından ayrı bir dava olarak açılmalıdır. İşçinin maluliyet oranı yani iş göremezlik oranı SGK tarafından belirlendikten sonra işveren veya işçi bu orana önce SGK nezdinde itirazda bulunmalıdır. Yapılan itiraz üzerine bu defa Yüksek Sağlık Kurulunca oran yeniden belirlenecektir. Eğer ki, iş veya işveren Yüksek Sağlık Kurulunca belirlenen orana da itirazda bulunmak istiyorlarsa bu defa İş mahkemesinde dava açarak itirazda bulunmaları gerekecektir. Açılan bu davada mahkeme işçiyi Adli Tıp kuruma sevk ederek oranın Adli Tıp kurumunca belirlenmesine karar verecektir.

Eğer ki SGK tarafından belirlenen orana işçi veya işveren tarafından itirazda bulunulmamış ise açılan tazminat davasında mahkemenin SGK tarafından belirlenen iş göremezlik oranına göre maddi tazminatın hesaplanmasına karar vermesi gerekmektedir.

İŞ KAZASI SONRA NE KADAR MANEVİ TAZMİNAT İSTENEBİLİR?

İş kazası sonrası ne kadar manevi tazminat istenebileceği de yine olayda ki kusur durumuna, işçinin maluliyetine, yaptığı işe ve yaşına göre değişecektir. İşçide, iş kazası sonrası oluşan maluliyet geri kalan tüm yaşantısını etkileyecektir. İşçide oluşan maluliyet iş hayatına engel olabileceği gibi aile hayatına, çocukları ile ilgilenmesine ve sosyal hayatını da etkileyecektir. Tüm bunlar işçinin manevi bir kayba uğradığını da göstermektedir. Mahkeme, iş kazasının ve kaza sonrası işçi de oluşan maluliyetin işçinin tüm hayatına etkisini değerlendirerek bir manevi tazminat belirleyecektir.

İŞÇİNİN İŞ KAZASI SONRASI VEFAT ETMESİ HALİNDE MİRASÇILARI TAZMİNATA HAK KAZANABİLİR Mİ?

İşçi, yaptığı iş ile ilgili olarak iş kazasına uğrar ve sonrasında vefat eder ise yine durum SGK’ya bildirilmeli ve SGK’nın kazayı soruşturması sağlanmalıdır. SGK’ya bildirim yapıldıktan sonra işçinin mirasçıları maddi ve manevi tazminat istemi ile işverene dava açabilir. Geriye kalan mirasçıların, işverenden isteyeceği maddi tazminat destekten yoksun kalma tazminatı olacaktır.

İŞ KAZASI SONRASI DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI NEDİR, NASIL BELİRLENİR? 

İş kazası sonrası ölen işçinin mirasçılarının işverenden talep edeceği tazminat destekten yoksun kalma tazminatı olacaktır. Bu tazminatı tüm mirasçılar değil ölen işçinin desteğinden yararlanan mirasçılar talep edebilecektir. Geride kalan eş, çocuklar, anne ve baba geçinmek için ölen işçinin desteğini alıyorlarsa işverenden destekten yoksun kalma tazminatı isteyebileceklerdir.

COVİD 19 İŞ KAZASI SAYILIR MI? 

Bir işçinin, çalışma hayatı devam etmekte iken covid 19 hastalığına yakalanması  ve vefat etmesi hali iş kazası olarak değerlendirilemeyecektir. Zira kişinin covid 19 hastalığına nerede yakalandığının tespit edilmesi nerede ise imkansız bir durumdur. Bunun yanı sıra sağlık çalışları için ise durum daha farklı olup yapılan iş hastalığın tedavisi olması sebebi ile büyük risk altında olan tüm sağlık çalışanlarının Covid 19 sebebi ile vefat etmeleri halinde iş kazası değerlendirmesi yapılmalıdır.

∗ Makalede yer alan bilgiler genel bilgiler olup karşılaştığınız somut olayda uzman bir iş hukuku avukatına danışmanızı tavsiye ederiz. 

İSTANBUL AVUKAT EZGİ ESNİK GÜNAY HUKUK OFİSİ