ZORLAYICI SEBEP – DEPREM GİBİ DURUMLARDA İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ

Ülkemizde 2023 Şubat ayında yaşanan deprem felaketi, çalışma koşullarının ve  yaşam alanlarının değişmesi gibi sebepler ile ayrıca sosyal yaşamda mağduriyetler yaratmıştır. Yaşanan böylesi felaketler sonrası iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenler ile feshedilip edilemeyeceği, feshin usulü konusu gündeme gelebilmektedir.

4857 sayılı İş Kanunumuzun 24. Maddesinde “İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı” düzenlenmiştir. Buna göre 24. Maddenin 3. Fıkrasında iş sözleşmesinin feshinde “Zorlayıcı sebepler” düzenlenmiş ve aynen şu hükme yer verilmiştir; “İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.” İşçi iş sözleşmesini haklı nedenler ile fesih hakkı elde etmiş olacaktır.

Bu madde kapsamında işçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süreyle örneğin ekonomik sebeplerle, teknik sebeplerle, yangın, deprem, sel felaketi gibi doğal afetler nedeniyle işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması halinde işçi sözleşmeyi haklı olarak feshetme imkanına sahiptir. İş yerinin kapanması halinde, bu işyerinin kapanma durumunun bir haftayı geçmesi halinde işçi iş sözleşmesini haklı nedenlerle feshetme ve işverenden kıdem tazminatını isteme hakkına sahip olacaktır. Doğal afetler ve Ekonomik kriz sebebiyle iş yerinin kapanması ise işverene iş sözleşmesini haklı nedenlerle feshetme etme imkanı vermeyecektir.

ZORLAYICI NEDENİN ORTAYA ÇIKMASI İLE İŞ YERİNİN BİR HAFTADAN FAZLA KAPALI KALMASI

Fesih hakkı, zorlayıcı nedenin ortaya çıkması ve bunun bir hafta işin durmasına sebebiyet vermesi halinde doğacaktır. İşçi açısından bir hafta işin durması ile fesih hakkı ortaya çıkacak ve iş durduğu müddetçe de bu fesih hakkını işçinin kullanma imkanı olacaktır. İşçi zorlayıcı sebep dolayısıyla eylemli olarak yani iş yerini terk ederek sözleşmeyi fesih imkanına sahiptir. İşçi tarafından herhangi bir fesih ihbarına gerek bulunmamaktadır. Somut olayın özelliklerine göre feshin yazılı yapılması işçiye ispat koşulu açısından kolaylık sağlayabilecektir. Haklı fesih iddiasında olan işçi haklarının ödenmemesi sebebi ile mahkemeye başvurduğunda iş sözleşmesini haklı nedenler ile feshettiğini ispat koşulu altında olacaktır.

HAK KAZANILABİLECEK ALACAKLAR

İşçi iş sözleşmesinin haklı neden ile feshetmiş olduğundan kıdem tazminatına hak kazanacaktır. İşçi iş sözleşmesini kendi feshettiği için ihbar tazminatına hak kazanmayacaktır. İşçi feshe bağlı haklardan tüm çalışma süresince kullanılmayan yıllık izin süresine göre hesaplanacak yıllık izin alacağına hak kazanır. İşçinin çalıştığı süre boyunca çalışmasına bağlı olarak hak kazandığı, kendisine ödenmeyen fazla mesai alacağı, resmi ve dini bayram tatili alacağı, hafta tatili alacağı gibi alacaklar da yine iş sözleşmesinin feshi ile talep edilebilecektir.

İŞYERİNİN BİR HAFTADAN FAZLA SÜREN KAPANMASI SONRASI GERİ AÇIŞMASI VE İŞÇİNİN İŞE GERİ DÖNMESİ HALİNDE İŞÇİ SÖZLEŞMEYİ FESHEDEBİLİR Mİ?

İşletmenin zorunlu sebeplerle kapanması ve kapanma sürecinin bir haftayı geçmesi durumunda işçinin iş sözleşmesini feshetme imkânı doğacaktır. Bunun yanı sıra iş yerinin kapanması durumunun bir haftayı geçmesine rağmen işçinin iş sözleşmesini feshetmemesi ve işyerinin bir haftayı geçen kapanmadan sonra tekrar açılarak işçileri işe tekrar çağırması üzerine işçi tekrar çalışmaya başlamış ise artık işin durmasına bağlı fesih hakkı kullanılmadığı için yeniden işe başlanılması halinde işçinin iş sözleşmesini zorlayıcı sebebe dayanarak feshetme hakkı ortadan kalkacaktır. Eğer işçi aynı işyerinde çalışmaya devam etmek istemiyor ise işverenin daveti ile işe dönmemeli ve iş sözleşmesini haklı neden ile feshettiğini işverene açıklayarak alacaklarını talep etmelidir. İşverenin işe daveti ile işe geri dönen işçinin işe başladıktan sonra artık iş sözleşmesini işyerinin kapanmasına bağlı olarak feshetme imkânı kalmayacaktır.

İŞYERİNİN DEPREM GİBİ AFETLER SONRASI TAMAMEN KAPANMASI HALİNDE

İşyerinin deprem gibi afetler sonrası tamamen kapanması ve işverenin işe devam etmemesi halinde ise o işyerinde faaliyet kesin ve devamlı olarak son bulacağından iş sözleşmenin işveren tarafından feshedildiği kabul edilecektir. Bu durumda ise işveren tarafından işçiye feshe bağlı olarak kıdem ve ihbar tazminatı ödenmesi gerekecektir.

ÜCRETSİZ İZİN, HAKSIZ İŞVEREN FESHİ NİTELİĞİNDEDİR.

İşçinin işveren tarafından onayı alınmadan ücretsiz izne çıkartılmış olması işveren tarafından yapılan haksız fesih olarak kabul edilmektedir. Zorlayıcı sebep sonrası işyerinin kapanma durumunun uzamasına bağlı olarak işverenin işçileri ücretsiz izne çıkarılabilmesi için işçilerin yazılı olarak onaylarının alınmış olması gerekmektedir. İşçi tarafından ücretsiz izne çıkma kabul edilmediği halde işverenin ücretsiz izne çıkardığını iddia etmesi halinde ise iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmiş olduğu kabul edilebilecektir.

İSTANBUL AVUKAT EZGİ ESNİK GÜNAY HUKUK BÜROSU